Jambon I presenteert regeerakkoord: onze eerste analyse
Tijdens de voorbereiding van het huidige regeerakkoord sloegen beide APB-NB-partners (Aanspreekpunt Privaat Beheer – Natuur en Bos), Landelijk Vlaanderen en de Koepel van Vlaamse Bosgroepen, de handen in elkaar door een gemeenschappelijk politiek memorandum voor te bereiden en dit voor te leggen aan de regeringspartijen. Nu er een regeerakkoord is, kunnen we de balans opmaken. En de gemeenschappelijke aanpak heeft gewerkt met mooie realisaties voor beide organisaties.
Meer bos
Uiterlijk tegen 2030 wil de nieuwe Vlaamse Regering 10.000 hectare bos realiseren. 4.000 ha daarvan wil men reeds realiseren binnen de huidige regeerperiode. Hiermee krijgt een belangrijke vraag vanuit onze organisatie vorm: meer bos en op een zodanige wijze dat de realisatie niet enkel van overheid en natuurverenigingen afhangt, maar daadwerkelijk de bijdrage vraagt van private eigenaars.
Bosgroepen
Om private eigenaars bij het bosbeleid te betrekken, is er noodzaak aan een goede ondersteuning. Hiervoor werden in het verleden de Bosgroepen opgezet en we hebben ze een mooie plek kunnen geven in het regeerakkoord: “De Vlaamse overheid erkent de rol van de Regionale Landschappen en van de Bosgroepen, en zal die verder ondersteunen.”
Hiermee kregen we zowel de beoogde doelstelling, als het instrument dat we naar voor schoven bijna letterlijk in de tekst van het regeerakkoord.
Invasieve soorten
We vroegen naar passende maatregelen. Het regeerakkoord stelt: “We perken de impact van invasieve, uitheemse soorten in. Vlaanderen zet een gecoördineerde aanpak op, waarin alle bestuursniveaus hun verantwoordelijkheid nemen, en waarbij we private eigenaars, grondgebruikers en terreinbeherende organisaties betrekken.”
Klimaataanpak
Ook hier worden bossen erkend voor het vastleggen van koolstof, het bufferen van wateroverlast en het milderen van droogte en hitte-effecten.
Beheer van bos en natuur
We vroegen dat het beheer van natuur en bos niet langer automatisch naar natuurverenigingen zou gaan. En ook hier vonden we gehoor: “Het beheer van gronden en domeinen in eigendom van het ANB en waar ANB niet zelf instaat voor het beheer wordt via de gebruikelijke openbare aanbestedingsprocedures uitbesteed.”
Natuur
Voor private eigenaars is het belangrijk dat naast het traditionele natuurbehoud (het regeerakkoord voorziet 20.000 ha bijkomende natuur) ook ecosysteemdiensten op passende wijze vergoed kunnen worden. Het regeerakkoord volgt ons in deze zienswijze: “Hierbij zetten we bijkomend in op instrumenten zoals beheersovereenkomsten voor natuurbeheer en honoreren we inspanningen voor ecosysteemdiensten.“
Landbouw
We vroegen een behoud van een competitieve, duurzame landbouw. Het regeerakkoord wist dit nog beter te omschrijven: “Bescherming van de open ruimte gaat hand in hand met een duurzame en innovatieve land- en tuinbouw als belangrijke schakel in de voedingssector en de Vlaamse industrie “. Ook in het klimaatdeel van het regeerakkoord komt onze vraag verder aan bod: “Om de klimaatdoelstelling te realiseren zetten we volop in op de verdere omslag naar een duurzame voedselproductie en leefbare landbouw.”
Pachtwetgeving
Vanuit Landelijk Vlaanderen was er een sterke vraag om nu eindelijk toch eens werk te maken van een nieuwe pachtwetgeving.
Het regeerakkoord volgt ons hierin: “We bevorderen de toegang tot landbouwgrond door de pachtwetgeving te hervormen waarbij:
• nieuwe pachtcontracten schriftelijk opgesteld worden;
• er een billijk evenwicht komt tussen de rechten en plichten van de pachter en de verpachter;
• de mogelijkheid ingevoerd wordt om pachtcontracten te sluiten voor een vaste termijn van een veelvoud van 9 jaar;
• de wet gender- en samenlevingsneutraal wordt gemaakt;
• het mogelijk moet zijn dat verpachters randvoorwaarden opleggen inzake het aanbrengen van al dan niet-vergunningsplichtige infrastructuurwerken (bv. drainage, ophoging…);
• en waarbij de pachter teeltvrijheid en vrije keuze van teelttechniek wordt gegarandeerd”
Ruimtelijke ordening en ruimtelijke processen
Ons memorandum stelde: “Bij de uitvoering van het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen voor de open ruimte (beleidskader, instrumentendecreet) dient het eigendomsrecht gerespecteerd te worden.“ Dit kreeg zijn doorvertaling in het regeerakkoord als volgt: “Ook de open ruimte staat in Vlaanderen onder druk. We kunnen ons niet permitteren alle ruimte die er nog is, vol te bouwen. Daarom maken we werk van een bouwshift, waarbij we naar een beter evenwicht streven tussen kwaliteitsvol wonen, ondernemen en het beschermen van de open ruimte. De overheid moet betrouwbaar zijn. We waken erover dat het eigendomsrecht gewaarborgd blijft: wie nadeel ondervindt van een herbestemming, wordt volledig financieel gecompenseerd.”
Erfgoed
Ook erfgoed krijgt een belangrijke plaats in het regeerakkoord met veel aandacht voor tal van de punten die Landelijk Vlaanderen en Historische Woonsteden naar voor brachten.
Het zijn zeer intensieve maanden geweest, maar we vinden heel wat van de door ons gevraagde punten terug in het regeerakkoord. Hartelijk dank aan alle leden van onze organisaties die bijdroegen aan het opstellen en het naar de politiek doorvertalen van ons memorandum.
Foto: ©N-VA
Leidraad voor wie een bos erft of koopt
Het doel van deze brochure is om u te helpen bij de eerste stappen als nieuwe boseigenaar, om u een leidraad te bieden van bij of zelfs voorafgaand aan de verwerving. Naast een persoonlijke investering, is “boseigenaar zijn” een filosofie, het concreet investeren in de natuur voor de mens en de lokale economie.
Dit document helpt u de juiste vragen te stellen. Het geeft u ook een beeld van de opties en ondersteuning om uw bosbeheer met vertrouwen en goesting aan te vatten. Zo kan het bos een belangrijke economische en ecologische rol blijven spelen voor de huidige en toekomstige generaties.
Klik hier om de brochure te downloaden.
Publieksbevraging GLB na 2020
Vlaanderen is momenteel bezig met de voorbereiding van het Europees Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) Strategisch Plan 2021-2027. Hiervoor organiseren ze een consultatie.
Wenst u de bosbouwsector zo maximaal mogelijk te ondersteunen? Zouden we u dan mogen vragen om de bevraging in te vullen. We hebben hier een aantal elementen van antwoord voor u voorbereid.
Ga naar de website van het Vlaams Ruraal Netwerk en klik vervolgens op het thema ‘(Bio)diversiteit (gewasdiversiteit en biodiversiteit). Daar heeft u de mogelijkheid om (één van) volgende elementen in te vullen:
- Bos kan in belangrijke mate bijdragen tot klimaatmitigatie en -adaptatie en tot het leveren van andere ecosysteemdiensten zoals bijvoorbeeld waterretentie en waterkwaliteit. Deze ecosysteemdiensten zijn relevant voor de maatschappij als geheel en voor de landbouw in het bijzonder.
- Vermelding van de bosproblematiek is nodig want bosbouw moet gezien worden als een component in het sociaaleconomisch weefsel van het platteland.
- Er moet plaats voorzien worden voor mogelijke interventies met betrekking tot bosbouw. “De interventies moeten [1] op bosbeheerplannen of gelijkwaardige instrumenten gebaseerd zijn en [2] kunnen het volgende omvatten: [a] ontwikkeling van bosareaal en duurzaam bosbeheer, met inbegrip van bebossing van grond en aanleg en vernieuwing van boslandbouwsystemen; bescherming, herstel en verbetering van bosrijkdommen, rekening houdend met de adaptatiebehoeften; [b] investeringen om de instandhouding en de veerkracht van de bossen te waarborgen en te versterken en verlening van bosecosysteem- en klimaatdiensten, en [c] maatregelen en investeringen ter ondersteuning van hernieuwbare energie en de bio-economie.”.
- Bosbouw, in de ruime zin, kan eveneens in het systeem van beheersovereenkomsten worden betrokken. Er kan ingezet worden op het realiseren van agroforestry en op beheersovereenkomsten voor milieu- en klimaatdiensten die uit bossen voortkomen.
- VLIF-steun moet ook toegankelijk zijn voor de actoren uit de bossector. Hierbij kan worden ingezet op het realiseren van bebossing, restauratie van bossen, verbeteren van de klimaatresistentie van bossen en investeringen in bostechnologie en bosbouwmachines. Deze steun zal moet gebaseerd worden op “een bosbeheerplan of gelijkwaardig instrument”, i.e. toepasselijk zijn op bossen die het voorwerp zijn van een natuurbeheerplan i.u.v. het Natuurdecreet.
Welk brandgevaar voor bos- en natuurgebieden in jouw regio?
Verkiezingen 2019: waarop en op wie mogen land, bos- en natuureigenaars rekenen?
Volg het politieke debat vrijdag 24 mei live op: http://webcast.landelijk.vlaanderen/
NATUUR
Stelling: Realistische natuurstreefbeelden maken het voor private eigenaars makkelijker om een rol op te nemen binnen het natuurbehoud.
CD&V: “In de loop van volgend jaar is een evaluatie voorzien van de nieuwe regeling van juli 2017 onder leiding van ANB samen met de stakeholders. Centraal in deze evaluatie staan de normkosten, administratieve vereenvoudiging en de streefbeelden. Dit is het geschikt moment om deze problematiek te bespreken en waar nodig bij te sturen.”
N-VA: “Op zich kan je natuurlijk niet tegen de stelling zijn: als ecorealisten vinden wij bij uitstek dat alle doelstellingen realistisch moeten zijn. En dat het dan gemakkelijker is voor private eigenaars om die rol op te nemen is evident. Maar daarmee geven jullie zelf aan dat de kritiek van heel wat milieuverenigingen terecht zou zijn. Namelijk dat natuurstreefbeelden voor private eigenaars per definitie minder ambitieus zijn. Dat signaal wil ik niet ondersteunen. Voor ons kunnen private eigenaars evengoed ingezet worden om ambitieuze doelstellingen te halen.”
Stelling: Gelijkberechtiging vraagt dat ook private eigenaars toegang kunnen krijgen tot aankoopsubsidies wanneer ze natuur onder type 4 wensen te realiseren zonder dat ze daarbij op voorhand reeds natuur elders onder type 4 natuur moeten beheren of bezitten.
N-VA: “Het is vooral van belang dat eigenaars kunnen aantonen dat ze kunnen voldoen aan de voorwaarden van een natuurbeheerplan type 3. Maar na die tussenstap kunnen ze eventueel toegang krijgen tot aankoopsubsidies voor het realiseren van type 4 gebieden.”
Groen: “Deze voorwaarde is opgenomen om zeker te zijn dat de eigenaar/beheerder voldoende expertise heeft en dit ook kan aantonen. Als er op een andere manier kan aangetoond of gegarandeerd worden dat de private eigenaar type 4 beheer aankan, dan is dat zeker bespreekbaar. Maar de ambitie mag niet bijgesteld worden. Belangrijke voorwaarde is dat er eeuwige erfdienstbaarheid geldt deze gronden. Type 4 gebieden (de reservaten) moeten kwalitatief beheerd worden zodat de natuurstreefbeelden die vooropgesteld zijn, behaald worden.”
CD&V: Deze voorwaarde is in regelgeving opgenomen als garantie en bewijs dat de aanvrager ervaring had met natuurbeheer. Voorwaarde kan wat ons betreft geschrapt worden maar er moeten toch enkele criteria opgenomen worden waaruit blijkt dat aanvrager voldoende know-how in huis heeft of inhuurt zodat de realisatie van het beheerplan type 4 gegarandeerd wordt.
BOS
Stelling: Private eigenaars die gronden ter beschikking willen stellen voor bosontwikkeling dienen daarvoor op passende wijze vergoed te worden. Dit is een gevoelige besparing ten opzichte van de aankoop van gronden ter realisatie van de bosuitbreiding die nu de enige mogelijkheid is.
Groen: “Akkoord. Recent werd een regeling uitgewerkt die eigenaars vergoed voor het gelede grondwaardeverlies bij bebossing. Dat is een goede zaak. Voor Groen is het belangrijk dat deze bossen zich kunnen ontwikkelen tot echt oud bos. De bebossing die aangeplant wordt onder dit besluit moet echter maar gedurende 30 jaar aangehouden worden. Het beleid moet voldoende stimulansen inbouwen om ontbossing van deze bossen na afloop van de termijn te vermijden.”
N-VA: De Vlaamse regering maakte de laatste jaren wel degelijk werk van de waardering van private eigenaars voor het ter beschikking stellen voor bosontwikkeling.
Wie een stuk grond bezit en die grond wil bebossen kan sinds het voorjaar van 2019 rekenen op een extra vergoeding. Om ervoor te zorgen dat het bosoppervlak in ons land niet achteruitgaat, richtte de Vlaamse regering in 2001 het boscompensatiefonds op. Wie bos wil kappen in Vlaanderen, moet zelf voor nieuw bos zorgen of geld neertellen voor de compensatie van het gekapte bos. Met die compensatie of bosbehoudsbijdrage wordt dan elders herbebossing gefinancierd.
Oorspronkelijk gebruikte de overheid de middelen van het fonds zelf om gronden aan te kopen en te bebossen. In 2011 werd het fonds ook open gesteld voor subsidies voor aankoop van grond door gemeenten en provincies. Sinds 2015 kunnen ook verenigingen en particulieren er een beroep op doen.
Wie grond aankoopt om te bebossen krijgt een tegemoetkoming van zestig procent van de aankoopsom (met een maximum van 3.5 euro/m²). In 2017 werd die subsidie opgetrokken tot tachtig procent voor aankoop van gronden in groene bestemmingen.
Door het nieuwe besluit zullen eigenaars van gronden die deze willen bebossen een forfaitaire tegemoetkoming bekomen voor het grondwaardeverlies. Deze eenmalige tegemoetkoming is vastgesteld op 11.150 euro per hectare. Voor het effectief bebossen van het perceel kan men beroep doen op de reeds bestaande bebossingssubsidie. Die bedraagt tussen de 3.500 en de 5.000 euro per hectare afhankelijk van onder andere de boomsoortenkeuze. Zo willen we extra bebossing stimuleren.
Stelling: Er is nood aan meer aandacht voor bos in het beleid. De visietekst van het bosforum ‘Bos en samenleving’, met 11 te realiseren beleidswerven, kan daarbij inspirerend werken.
N-VA: “Gezien de Gouden Erepenning dit jaar door het Vlaams Parlement werd uitgereikt aan organisaties die zich op natuur- en milieuvlak verdienstelijk maakten, en het Bosforum onder meer gelauwerd werd, heeft de parlementaire gemeenschap duidelijk aangegeven dat de visietekst van het forum een sterk beleidsaanbevelend document is. Maar het kan altijd nog beter: wat ons betreft mag er zeker meer aandacht gaan naar bosbeleid. In ons programma stellen we ook duidelijk dat we 10 000 ha extra bos willen realiseren.”
Open Vld: “Bossen zijn belangrijk voor onze ecosysteemdiensten en spelen een cruciale rol in de strijd tegen klimaatverandering. Er is wel degelijk aandacht voor bos in het beleid, maar het kan en moet nog een meer centrale plaats krijgen binnen het natuurbeleid. We willen o.a. inzetten op meer bosuitbreiding, naast boscompensatie, en stads(rand)bossen. Op vlak van boscompensatie willen wij dat ook het kappen van bossen in kader van een natuurbeheerplan ook gecompenseerd wordt. De aandacht voor bossen past binnen het breder geheel van groenblauwe netwerken, waarbij we buitengebied willen verbinden met groen in dorps- en stadskernen. In ons beleidsverhaal houden we steeds rekening met het eigendomsrecht.”
Groen: “Ook Groen vindt dat er meer aandacht voor bos moet zijn in het beleid. Groen wil de onmiddellijke ontbossingsstop van zogenaamde kwetsbaar waardevol bedreigde bossen, we planten 10 000 ha nieuw bos aan tegen 2030, een correcte bosbarometer en een boscompensatiemechanisme dat ervoor zorgt dat er voor elke gekapte boom effectief (minstens) een nieuwe aangeplant (op regioniveau). ”
CD&V: “De visietekst en werk van bosforum over “Bos en Samenleving” is er gekomen op initiatief van Joke Schauvliege. Voor een aantal van de opgenomen beleidswerven verder uit te werken heeft minister ANB opdracht gegeven samen te zitten met Bosforum om een nieuwe overeenkomst af te sluiten voor verdere uitwerking van een aantal werven.”
RUIMTELIJKE ORDENING EN RUIMTELIJKE PROCESSEN
Stelling: Bij de uitvoering van het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen voor de open ruimte (beleidskader, instrumentendecreet) dient het eigendomsrecht gerespecteerd te worden.
Open Vld: “De uitvoering van het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen met het oog op het vrijwaren van de open ruimte dient te gebeuren met respect voor het eigendomsrecht van mensen. Aangezien eigendomsrecht een grondwettelijk recht is, vinden wij dat hier een faire vergoeding tegenover MOET staan. Voor Open Vld betekent dit een vergoeding van 100% venale waarde.”
CD&V: “Klopt, vanuit CD&V hebben wij altijd het belang van het eigendomsrecht meegenomen in de uitwerking van het BRV. Een belangrijk element voor ons in deze is de optrekking van de planschade naar 100% van de geactualiseerde waarde.”
Groen: “Dat moet inderdaad het uitgangspunt zijn.”
N-VA: “Uiteraard!”
Stelling: Private eigenaars wensen structureel of statutair betrokken te worden bij gebiedsontwikkelingen in de open ruimte zowel planologisch (RUP’s) als projectmatig en dit evenwaardig met andere betrokken actoren en dit ook in de maatschappelijke beslissingsorganen.
N-VA: “Ons ruimtelijke beleid is dermate belangrijk dat het verder uitwerken ervan best met zo’n groot mogelijk draagvlak gebeurt. De enige mogelijkheid om dat draagvlak op te bouwen is het betrekken van alle actoren bij het tot stand komen.”
Groen: “De afgelopen legislatuur zijn de participatiemogelijkheden in ruimtelijke processen teruggeschroefd. Groen is daar helemaal niet gelukkig mee. Inspraak, documenten inkijken en bezwaar indienen is moeilijker gemaakt i.p.v. makkelijker. Groen is voorstander van een echt partnerschap en vindt dat alle actoren in dergelijke processen betrokken moeten worden.”
ERFGOED
Stelling: Er is nood aan coherentie op het vlak van erfgoed-inventarisatie op (inter-) gemeentelijk, provinciaal en Vlaams niveau.
Groen: “Akkoord. De hervorming van het erfgoedbeleid leidt momenteel niet tot een betere dienstverlening. De subsidiedossiers lopen jaren vertraging op en worden mede daardoor door andere mensen behandeld. Coherentie en continuïteit moet gegarandeerd worden.”
CD&V: “Erfgoed bepaalt in grote mate het unieke karakter van onze leefomgeving. Het coherent en degelijk inventariseren én het behoud ervan is van groot belang in de uitbouw van een beleid gericht op de verbetering van de omgeving, in het cultuurbeleid, de uitbouw van het toerisme, de stads- en dorpskernvernieuwing, enz.”
Raadpleeg hier onze facebookpagina.
Nieuw Decreet houdende de gemeentewegen
Geachte Leden,
Op 24 april 2019 heeft het Vlaams Parlement een decreet aangenomen – unaniem en met veel trots over het resultaat – die de regelgevingen over de gemeentewegen integreert en meteen ook de wet op de buurtwegen opheft.
Procedureel werd dit decreet aangenomen als gevolg van een parlementair voorstel van de meerderheidspartijen zonder tussenkomt van de Vlaamse Regering en zonder de gebruikelijke advisering van de Strategische Adviesraad SARO of zelfs van de Raad van State. Het werd in de laatste vergaderingen voor de verkiezingen van de Commissie Mobiliteit behandeld na wat eerdere consultaties van de begunstigden van het nieuw systeem, niet van de benadeelden ervan en na een zeer summiere hoorzitting met veel ruimte voor de actievoerders in deze materie.
Bij het laattijdig vernemen van de inhoud van dit decreet hebben wij nog juist enkele zware inhoudelijke opmerkingen kunnen formuleren waarna een en andere rechtsonzekere bepaling op het nippertje werd aangepast of verwijderd.
Wat de grond betreft, stellen wij een aantal verbeteringen vast tegenover de vorige regelgeving zoals het mogelijke maken van “conventionele wegen” en een aantal verduidelijkingen, afstemmingen of procedurele vereenvoudigingen. Zoals nu vaak in nieuwe decreten nemen de handhavingclausules een behoorlijk deel van de tekst. Zo hoort de rechtsonderhorige langs zijn weg het geluid van het kanon…
Er zijn toch grote inhoudelijke bezorgdheden in de tekst die voortvloeien uit een zeer eigen interpretatie door de decreetgever van het Burgerlijk Wetboek in het bijzonder wat betreft wegen die in het verleden in onbruik zijn geraakt. De vroegere rechterlijke uitspraken worden nu ondergeschikt aan beslissingen van gemeenteraden die een zeer uitgebreide uitvoerende macht krijgen met allerlei gevaren voor de rechtszekerheid van de individuele eigendom. Mogelijkheden tot beroep zijn er zelfs niet als het over de inhoud van de beslissing gaat.
De tekst van het decreet kan u vinden op https://www.vlaamsparlement.be/parlementaire-documenten/parlementaire-initiatieven/1316975 en het verslag van de plenaire vergadering op https://www.vlaamsparlement.be/plenaire-vergaderingen/1316591/verslag/1317954
Het decreet wordt binnenkort gepubliceerd in het Staatsblad. Het valt nu te bekijken welke actie moet gevoerd worden. Onze Raad van Bestuur zal zich tegen het einde van de maand mei uitspreken en, gezien de zware juridische ingrepen, eventueel stappen ondernemen voor een beroep bij het Grondwettelijke Hof. Wij vragen u ondertussen uw reacties naar ons toe te sturen via mail (info@landelijk.vlaanderen) zodat wij dan ordentelijk kunnen handelen samen met onze advocaten.