• Eén op zes Vlamingen bezit een eigen stuk natuur, een eigen bos of een lap landbouwgrond. In totaal gaat het om een historisch record van 1 miljoen private eigenaars van een stuk Vlaams ‘buitengebied’: een toename van ruim éénderde tegenover 40 jaar geleden. En opmerkelijk: hun aantal blijft maar toenemen.
• Denk vooral niet dat het – zoals vroeger wel het geval was – vooral om grootgrondbezitters, kapitaalkrachtigen of adellijke families gaat. Steeds meer particulieren kopen bewust of erven hun eigen groen ‘paradijsje’. Dat stelt Landelijk Vlaanderen, de belangenvereniging van private landeigenaars, op basis van een uitvoerige marktanalyse.
• Wat echter opvalt: samen met het aantal private eigenaars groeit ook het aantal klachtendossiers naar recordhoogtes. Eigenaars van een stuk natuur-, bos- of landbouwgrond worden in toenemende mate geconfronteerd met absurde situaties doordat de regelgeving niet duidelijk is of elkaar hoe langer hoe meer tegenspreekt. “Het is niet de eerste keer dat de ene instantie beveelt om bomen bij te planten, terwijl de andere vraagt om te kappen.” Landelijk Vlaanderen roept de Vlaamse overheid op om private eigenaars meer flexibiliteit te geven en verouderde wetten te schrappen.

957.687, exact zoveel Vlamingen bezitten volgens de analyse van Landelijk Vlaanderen een perceel in het buitengebied. Dat is quasi één op de zes Vlamingen. De evolutie is opmerkelijk: in 1984 waren er circa 650.000 private eigenaars, in 2004 steeg dit aantal tot zo’n 850.000 en vandaag flirt Vlaanderen met de kaap van 1 miljoen.

Die stijging wordt deels verklaard door de erfwetgeving: in België krijgt namelijk elk kind normaal gezien een gelijk deel van het ouderlijk bezit, waardoor eigendommen steeds verder worden opgesplitst. Maar misschien wel de belangrijkste reden, is dat de interesse in de natuur en het landelijke leven – samen met de toegenomen welvaart – de laatste jaren een serieuze vaart heeft genomen.

Dikwijls gaat het niet om onnoemelijk grote oppervlaktes: de Vlaming met een eigen stuk bos of natuur bezit in veel gevallen een lap grond tussen enkele are en meerdere hectare. Daarbij gaat het geregeld om een eigen ‘paradijsje’ aanpalend aan het eigen woonperceel, maar in heel wat gevallen betreft het ook een stuk groen in een groter natuurgebied. Bij landbouwgrond gaat het gemiddeld om oppervlaktes tussen een halve en een paar hectare, die verpacht worden of die weliswaar in toenemende mate gebruikt worden als (moes)tuin, of voor het houden van grote huisdieren of verwildering (in geval van die laatste categorie gaat het tegenwoordig al om een kwart van de landbouwgronden).

Als het over bosgrond gaat, mag het duidelijk zijn: het gros ervan is in Vlaanderen in handen van private eigenaars. “Slechts” 38% van de bosgrond in Vlaanderen is in handen van de overheid of onbekende eigenaars. Bij natuurgrond gaat dit echter om liefst 70% en bij landbouwgrond om 7%. ​

Zoektocht naar rust en ruimte

Volgens Landelijk Vlaanderen is de populariteit van dit soort “groene” gronden geen toeval: de Vlaming zoekt en vindt in een eigen stuk bos-, natuur- of landbouwgrond een gevoel van rust, stabiliteit en verbondenheid. Anderen zien landbouw- of bosgrond als een duurzame en waardevolle investering.

“De Vlaming met z’n eigen stukje groen, zijn eigen paradijsje… Wel, daar hangt meer en meer een grote emotionele waarde aan vast. Vaak gaat het om gronden die reeds in de familie waren en waar men dat ook zo wil houden. Maar veel mensen willen ook een stuk natuur om er zelf iets van te maken. Ze zoeken rust en ademruimte en willen zelf iets opbouwen dat ze dan met de kinderen en kleinkinderen kunnen delen. Zo’n stukje eigen natuur heeft trouwens ook een financiële waarde, want de waarde van dit soort ruimte neemt alleen maar toe, en je hebt niet de kosten die bijvoorbeeld wel verbonden zijn aan het onderhouden of het verhuren van een woning”, aldus Valerie Vandenabeele van Landelijk Vlaanderen.

Absurde regelgeving

Naarmate het aantal private landeigenaars stijgt, nemen ook de uitdagingen toe. De wetgeving rond eigenaarschap en beheer van natuur-, bos- en landbouwgronden wordt steeds complexer, luidt het bij Landelijk Vlaanderen. En dat leidt ook tot een toename van het aantal klachten.

De eigenaarsorganisatie registreerde zo in 2024 ruim 150 slepende probleemdossiers waarin eigenaars tegen een muur van administratieve en juridische obstakels aanliepen. Ter vergelijking: in 2021 waren dat er nog maar 124, een stijging met meer dan 20%. En kanttekening hierbij: het is volgens Landelijk Vlaanderen slechts een topje van de ijsberg, want zeker niet alle eigenaars melden hun problemen.

“Eigenaars worden soms echt met absurde situaties geconfronteerd. Zo kennen we een eigenaar die omwille van het ‘Natura 2000’-project door een Vlaamse administratie verplicht werd meer bomen aan te planten, terwijl een andere Vlaamse instelling de eigenaar net oplegde om bomen te rooien en meer open land te creëren. En helaas, dit is geen unicum. We zien het steeds vaker gebeuren: regelgeving die niet duidelijk is of zelfs volledig in tegenspraak”, stelt Valerie Vandenabeele van Landelijik Vlaanderen.

Nood aan drastische vereenvoudiging

Landelijk Vlaanderen roept de Vlaamse overheid daarom expliciet op om de rechten van private eigenaars beter te beschermen en de regelgeving drastisch te vereenvoudigen.

“Eigenaars spelen een cruciale rol in het beheer en behoud van open ruimte in Vlaanderen”, vertelt Valerie Vandenabeele. “Ze investeren met eigen middelen in natuurbeheer en landschapszorg. Het is dan ook essentieel dat ze de nodige ondersteuning krijgen en niet worden geconfronteerd met verouderde wetten en conflicterende richtlijnen. Meer dan ooit is er nood aan een duidelijk regelgevend kader waarbinnen ze zelf dan een invulling aan landelijk gebied kunnen geven”, klinkt het nog.

Ter info: wil je graag enkele private eigenaars spreken over hun “groene droom” of over de besognes waarmee ze moeten afrekenen, geef ons dan gerust een seintje.

Over Landelijk Vlaanderen

Landelijk Vlaanderen is de grootste belangenvereniging van private landeigenaars in Vlaanderen. De organisatie vertegenwoordigt en verdedigt de rechten van eigenaars van natuur-, bos- en landbouwgronden en zet zich in voor een evenwichtig en toekomstgericht beleid voor het buitengebied. https://landelijk.vlaanderen

PERSINFO:
​

Dajo Hermans
Story Forward (communicatie)
0478 84 42 45
dajo@storyfwd.be

Valerie Vandenabeele
Directeur Landelijk Vlaanderen
0491 39 82 77
valerie.vandenabeele@landelijk.vlaanderen