Recordaantal Vlamingen erft of koopt eigen bos, stukje natuur of lap landbouwgrond ​

Belangenorganisatie Landelijk Vlaanderen: “Nooit zoveel eigenaars, maar ook nooit eerder zoveel klachten over absurde regelgeving”

9 maart 2025

PERSBERICHT

  • Eén op zes Vlamingen bezit een eigen stuk natuur, een eigen bos of een lap landbouwgrond. In totaal gaat het om een historisch record van 1 miljoen private eigenaars van een stuk Vlaams ‘buitengebied’: een toename van ruim éénderde tegenover 40 jaar geleden. En opmerkelijk: hun aantal blijft maar toenemen.
  • Denk vooral niet dat het – zoals vroeger wel het geval was – vooral om grootgrondbezitters, kapitaalkrachtigen of adellijke families gaat. Steeds meer particulieren kopen bewust of erven hun eigen groen ‘paradijsje’. Dat stelt Landelijk Vlaanderen, de belangenvereniging van private landeigenaars, op basis van een uitvoerige marktanalyse.
  • Wat echter opvalt: samen met het aantal private eigenaars groeit ook het aantal klachtendossiers naar recordhoogtes. Eigenaars van een stuk natuur-, bos- of landbouwgrond worden in toenemende mate geconfronteerd met absurde situaties doordat de regelgeving niet duidelijk is of elkaar hoe langer hoe meer tegenspreekt. “Het is niet de eerste keer dat de ene instantie beveelt om bomen bij te planten, terwijl de andere vraagt om te kappen.” Landelijk Vlaanderen roept de Vlaamse overheid op om private eigenaars meer flexibiliteit te geven en verouderde wetten te schrappen.

957.687, exact zoveel Vlamingen bezitten volgens de analyse van Landelijk Vlaanderen een perceel in het buitengebied. Dat is quasi één op de zes Vlamingen. De evolutie is opmerkelijk: in 1984 waren er circa 650.000 private eigenaars, in 2004 steeg dit aantal tot zo’n 850.000 en vandaag flirt Vlaanderen met de kaap van 1 miljoen.

Die stijging wordt deels verklaard door de erfwetgeving: in België krijgt namelijk elk kind normaal gezien een gelijk deel van het ouderlijk bezit, waardoor eigendommen steeds verder worden opgesplitst. Maar misschien wel de belangrijkste reden, is dat de interesse in de natuur en het landelijke leven – samen met de toegenomen welvaart – de laatste jaren een serieuze vaart heeft genomen.

Dikwijls gaat het niet om onnoemelijk grote oppervlaktes: de Vlaming met een eigen stuk bos of natuur bezit in veel gevallen een lap grond tussen enkele are en meerdere hectare. Daarbij gaat het geregeld om een eigen ‘paradijsje’ aanpalend aan het eigen woonperceel, maar in heel wat gevallen betreft het ook een stuk groen in een groter natuurgebied. Bij landbouwgrond gaat het gemiddeld om oppervlaktes tussen een halve en een paar hectare, die verpacht worden of die weliswaar in toenemende mate gebruikt worden als (moes)tuin, of voor het houden van grote huisdieren of verwildering (in geval van die laatste categorie gaat het tegenwoordig al om een kwart van de landbouwgronden).

Als het over bosgrond gaat, mag het duidelijk zijn: het gros ervan is in Vlaanderen in handen van private eigenaars. “Slechts” 38% van de bosgrond in Vlaanderen is in handen van de overheid of onbekende eigenaars. Bij natuurgrond gaat dit echter om liefst 70% en bij landbouwgrond om 7%. ​

Zoektocht naar rust en ruimte

Volgens Landelijk Vlaanderen is de populariteit van dit soort “groene” gronden geen toeval: de Vlaming zoekt en vindt in een eigen stuk bos-, natuur- of landbouwgrond een gevoel van rust, stabiliteit en verbondenheid. Anderen zien landbouw- of bosgrond als een duurzame en waardevolle investering.

De Vlaming met z’n eigen stukje groen, zijn eigen paradijsje… Wel, daar hangt meer en meer een grote emotionele waarde aan vast. Vaak gaat het om gronden die reeds in de familie waren en waar men dat ook zo wil houden. Maar veel mensen willen ook een stuk natuur om er zelf iets van te maken. Ze zoeken rust en ademruimte en willen zelf iets opbouwen dat ze dan met de kinderen en kleinkinderen kunnen delen. Zo’n stukje eigen natuur heeft trouwens ook een financiële waarde, want de waarde van dit soort ruimte neemt alleen maar toe, en je hebt niet de kosten die bijvoorbeeld wel verbonden zijn aan het onderhouden of het verhuren van een woning”, aldus Valerie Vandenabeele van Landelijk Vlaanderen.

Absurde regelgeving

Naarmate het aantal private landeigenaars stijgt, nemen ook de uitdagingen toe. De wetgeving rond eigenaarschap en beheer van natuur-, bos- en landbouwgronden wordt steeds complexer, luidt het bij Landelijk Vlaanderen. En dat leidt ook tot een toename van het aantal klachten.

De eigenaarsorganisatie registreerde zo in 2024 ruim 150 slepende probleemdossiers waarin eigenaars tegen een muur van administratieve en juridische obstakels aanliepen. Ter vergelijking: in 2021 waren dat er nog maar 124, een stijging met meer dan 20%. En kanttekening hierbij: het is volgens Landelijk Vlaanderen slechts een topje van de ijsberg, want zeker niet alle eigenaars melden hun problemen.

Eigenaars worden soms echt met absurde situaties geconfronteerd. Zo kennen we een eigenaar die omwille van het ‘Natura 2000’-project door een Vlaamse administratie verplicht werd meer bomen aan te planten, terwijl een andere Vlaamse instelling de eigenaar net oplegde om bomen te rooien en meer open land te creëren. En helaas, dit is geen unicum. We zien het steeds vaker gebeuren: regelgeving die niet duidelijk is of zelfs volledig in tegenspraak”, stelt Valerie Vandenabeele van Landelijik Vlaanderen.

Nood aan drastische vereenvoudiging

Landelijk Vlaanderen roept de Vlaamse overheid daarom expliciet op om de rechten van private eigenaars beter te beschermen en de regelgeving drastisch te vereenvoudigen.

Eigenaars spelen een cruciale rol in het beheer en behoud van open ruimte in Vlaanderen”, vertelt Valerie Vandenabeele. “Ze investeren met eigen middelen in natuurbeheer en landschapszorg. Het is dan ook essentieel dat ze de nodige ondersteuning krijgen en niet worden geconfronteerd met verouderde wetten en conflicterende richtlijnen. Meer dan ooit is er nood aan een duidelijk regelgevend kader waarbinnen ze zelf dan een invulling aan landelijk gebied kunnen geven”, klinkt het nog.

Ter info: wil je graag enkele private eigenaars spreken over hun “groene droom” of over de besognes waarmee ze moeten afrekenen, geef ons dan gerust een seintje.


Over Landelijk Vlaanderen

Landelijk Vlaanderen is de grootste belangenvereniging van private landeigenaars in Vlaanderen. De organisatie vertegenwoordigt en verdedigt de rechten van eigenaars van natuur-, bos- en landbouwgronden en zet zich in voor een evenwichtig en toekomstgericht beleid voor het buitengebied. https://landelijk.vlaanderen


PERSINFO:

Dajo Hermans
Story Forward (communicatie)
0478 84 42 45
dajo@storyfwd.be

Valerie Vandenabeele
Directeur Landelijk Vlaanderen
0491 39 82 77
valerie.vandenabeele@landelijk.vlaanderen

21 april 2024 Geleide wandeling kasteeldomein Perk

Ga mee op verkenningstocht door het betoverende kasteeldomein van Perk, gelegen te midden van het prachtige landschap in noordelijk Brabant. Dit exclusieve bezoek onder leiding van eigenaar, graaf Paul de Lannoy, biedt u een zeldzame kans om een kijkje te nemen achter het bijzondere beheer van deze levendige getuigenis van historie en erfgoed.

Hier vindt u het volledige programma en hoe in te schrijven.

20240421 Wandeling privé domein Perk

Nieuwe promotie videos voor Landelijk Vlaanderen

Welkom bij Landelijk Vlaanderen

Rechtstreekse link: https://youtu.be/pKu3H4-Q1mw?si=RxgjUZPJCndfrrhr

Welkom aan onze bos eigenaars en beheerders

Rechtstreekse link: https://youtu.be/-mYydRFy6ak?si=iWGOsVwDiskn4q0d

Welkom aan onze landbouwers en eigenaars van landbouwgronden

Rechtstreekse link: https://youtu.be/oPUXkql3gss?si=59s6JqZq6EOCGRLG

Welkom aan onze natuur eigenaars, beheerders en liefhebbers

Rechtstreekse link: https://youtu.be/8BQvrnpFI_o?si=l7FMxhhAEIMyhT_Q

Met dank aan Telemak om deze video’s voor ons te maken

Memorandum Landelijk Vlaanderen 2023-2024

Landelijk Vlaanderen is de vereniging die de belan- gen van private land-, bos- en natuurgronden ver- tegenwoordigt. Vlaanderen telt ruim 600.000 ha rurale gronden. 1 miljoen Vlamingen zijn eigenaar van een ruraal perceel en zijn rechtstreeks betrok- ken in het plattelandsbeleid.
Deze private eigenaars zijn zakelijk rechthouders van een grond waar zij het genot van hebben. Met deze gronden leveren zij ook ecosysteemdiensten aan de maatschappij: ze leveren voedsel, water, energie en dragen bij aan gezondheid, cultuur en genotswaarden van anderen. Private eigenaars investeren tijd en geld in hun grond vanuit een passie voor het buitengebied. Zij zijn trots op hun beheer en vragen hiervoor erken- ning. Het recht op het genot van een eigendom gaat samen met plichten. Het beleid bepaalt binnen welke krijtlijnen vanuit de maatschappij men zijn beheer kan voeren.

Het rurale beleid is complex en eigenaars worden dan ook geconfronteerd met een grote hoeveelheid regels en wetgevende kaders. Om haar leden bij te staan heeft Landelijk Vlaanderen een horizontale kennis ontwikkeld op het plattelandsbeleid. Elke eigenaar heeft een eigen interesse en visie voor zijn eigendom. Zoals ieder zijn eigen huisje volgens zijn smaak inricht en in goede staat wil houden, doen landeigenaars dit op hun gronden. Die visies zijn uiteenlopend, doch hebben een passie gemeen.
Als middenveldvereniging met leden met diverse visies, kunnen wij met open geest deelnemen aan beleidsvorming. De visie van de maatschappij geeft aan in welke context we in de toekomst willen leven. Die maatschappij wordt mede gevormd door private eigenaars.

Private eigenaars willen zorg dragen voor hun eigendom en die in zo goed mogelijke staat doorge- ven aan de volgende generatie. Het beheer is vaak een visie die eigenaars doorheen hun leven hebben opgebouwd. Om de vele maatschappelijke noden en de trots van de vele private eigenaar te verzoenen
is pragmatisme in de beleidsontwikkeling cruciaal. Landelijk Vlaanderen wil daarom vanuit haar brede plattelandsvisie de aandacht vestigen op een aantal pragmatische knelpunten die de invulling van beleid inhiberen.

Privaat beheer is goedkoper dan publiek beheer. Pri- vate eigenaars willen visies op lange termijn afsluiten, langer dan een regeerperiode, een beheerplan. Welis- waar moeten die visies ook aangepast kunnen worden aan nieuwe noden en is diversicatie en multifunctio- naliteit een vereiste voor goed beheer en vertrouwen.

Download en lees het Memorandum

16 September 2023 Geleide wandeling in Vijvergebied Midden-Limburg

Vijvergebied Midden-Limburg

Klik hier voor het programma: Geleide wandeling in Vijvergebied Midden-Limburg

De familie Smeets is een van de vele private eigenaars die meestapten in het pilootproject 3WatEr, waar 10 jaar geleden het nieuwe systeem van privaat natuurbeheer werd getest. Het gebied wordt gekenmerkt door 100den vijvers met uitgebreide rietvelden die omgeven zijn door oude boscomplexen. Op een zomerse avond hoor je in de achtergrond geen krekels, maar een zacht zoomend geluid van de massa’s muggen die aan de basisschakel van de voedselketen leven.

Af en toe een lage bastoon die kilometers ver te horen is, duidt op de aanwezigheid van de zeldzame roerdomp. Met enig geluk komen we ook de in Vlaanderen zeldzame boomkikker tegen, waarvoor speciaal vijvers vrij van vis zijn ingericht.

Naast de vijvers vormen de zandige losse bodems ook het habitat van de rugstreeppad, waarvoor een beschermingsproject is opgestart.

Laat je meeslepen in de verhalen over oude beheersvormen in het landschap tegen een achtergrond van prachtige herfstkleuren.

9 juni 2023 – Ledendag Landelijk Vlaanderen

Vlaamse parken

Klik hier voor het programma van de Ledendag Landelijk Vlaanderen 2023.

Bekijk de opnamen van de ledendag op Youtube: Ledendag 2023


Op 9 juni waren we te gast bij de familie d’Arschot Schoonhoven, op het kasteeldomein van Waanrode. De heerlijkheid van 
Waanrode is sinds de 15de eeuw lange tijd in de familie geweest. Het huidige landhuis werd rond 1867 door de voorvader van de huidige eigenaar gebouwd en de hoeve 20 jaar later. De kasteelsite is omgeven door een landschappelijk park en omringd door een motte van bijna 100 meter diameter met een brede gracht. Het domein omvat ook bossen onder een multifunctioneel beheer en landbouwgronden met landschappelijke integratie van biodiversiteiteswaarden.

13 mei – Geleide wandeling in de Kempische duinen

Scherpenbergen – De Hutten

Klik hier voor het programma: 20230513 Wandeling privé domein Meerhout

In deze wandeling nemen we u mee in het zeer afwisselend Kempisch landschap tussen Geel en Meerhout, gekenmerkt door beboste sikkelduinen en vroegere heideontginningen, naar een particulier landgoed dat reeds decennialang op eigen kracht verregaand experimenteert in natuurontwikkeling en -behoud, met prachtige realisaties tot gevolg en dit op het overgrote deel van de oppervlakte ervan.

Deze bijzondere prestatie is het werk van de heer Alan Phillips en zijn rotsvast geloof in het opbouwen van expertise en het kiezen voor de juiste aanpak inzake privaat natuurbeheer.

Het landgoed is volledig in Natura 2000 gelegen en toont u een geïntegreerd model van natuurbeheer dat hand in hand gaat met economische en sociale elementen.

Dit domein is mede uniek doordat er zoveel diversiteit aan natuur voorkomt: vennen, vochtige bossen, natte en droge heide, schrale graslanden met zeldzame orchideeën die hopelijk in bloei zullen staan, stuifduinen, bossen op zandbodems, akkerfauna en -flora… Hier huizen zeldzame soorten als de witsnuitlibel, de rode bosmier, 3 soorten heide en de gevlekte orchis.

 Het landgoed is ook een schoolvoorbeeld van geslaagde multifunctionaliteit waarbij duurzaam beheer van erfgoed en natuur centraal staan, en het maatschappelijk engagement van het landgoed een groot succes is…