Ben groeide op tussen de bomen van zijn familie. Zijn ouders en grootouders beheerden met liefde een kleinschalig bosperceel, ergens in Vlaanderen. Het bos was geen inkomstenbron, wel een plek van rust, natuur, houtproductie en verbondenheid. Tot Ben het bos erfde – en het eigenaarschap helemaal anders bleek te zijn dan hoe hij het vroeger beleefde.
Plots bleek zijn bos in een beschermd gebied te liggen – Natura 2000 en VEN – zonder dat iemand hem daarover had ingelicht. De regels werden complexer, de bewegingsruimte kleiner. Mag hij nog beslissen over zijn eigen grond? Of is hij verworden tot uitvoerder van een beleid dat over zijn hoofd wordt gevoerd?
Ben is geen uitzondering. Duizenden kleine boseigenaars in Vlaanderen ervaren hoe het beleid steeds zwaardere juridische en administratieve lasten oplegt, zonder overleg of compensatie. Tegelijk stijgt de maatschappelijke druk: eigenaars worden aangesproken op hun verantwoordelijkheid voor biodiversiteit, klimaat, koolstofopslag en waterbeheer. Maar waar blijft de erkenning?
Ben voelt zich uitgesloten. Toen Natura 2000 gelanceerd werd, was samenwerking het uitgangspunt. Vandaag voelt hij zich eerder uitgelsoten wanneer er gesproken wordt over nieuwe Europese natuurwetgeving. Eigenaars gaven hun medewerking onder bepaalde voorwaarden, die nu stilzwijgend worden ingetrokken.
Ook financieel wordt het moeilijk. Ben mag minder, moet meer – en betaalt nog altijd dezelfde kosten en belastingen voor zijn grond en beheer. Subsidies compeneren de extra kosten niet, formulieren zijn complex en advies is niet altijd neutraal of houdt geen rekening met langetermijngaranties. De toekomst? Onzeker. Kan hij dit bos wel nog doorgeven aan zijn kinderen?
Toch wil Ben geen subsidies of uitzonderingsposities. Hij wil respect. Hij wil de ruimte om te zorgen voor zijn bos, met trots en plezier. Net als zovele andere eigenaars.
Landelijk Vlaanderen pleit in samenwerking met de partners van het SMURF-project voor eigenaars zoals Ben. We vragen respect voor eigendomsrechten, eerlijke vergoedingen voor maatschappelijke diensten én betrokkenheid bij het beleid. Want zonder betrokken eigenaars, geen veerkrachtige bossen.
Meer informatie over SMURF: https://landelijk.vlaanderen/over-ons/projecten/smurf/