De Vlaamse Regering kan terreinen die van bijzonder belang zijn voor het behoud en de ontwikkeling van de natuur aanwijzen of erkennen als natuurreservaten.
Een ‘Vlaams natuurreservaat’ wordt door de Vlaamse Regering aangewezen op gronden die het Vlaamse Gewest in eigendom of huur heeft. Een ‘erkend natuurreservaat’ wordt door de Vlaamse Regering erkend voor 27 jaar op verzoek van een private of rechtspersoon als eigenaar of beheerder, als de eigenaar hiermee instemt. Iedereen kan theoretisch een erkenning van een reservaat aanvragen als hij aan de voorwaarden voldoet.
Voor elk natuurreservaat kan er, binnen de groengebieden en bosgebieden of het VEN, een uitbreidingszone worden vastgesteld waarbinnen het recht van voorkoop van toepassing is.
Een ‘reservaten’ -beheerplan moet worden opgesteld met doelstellingen in een ‘visiegebied’ en met de maatregelen voor het beheer en de inrichting. Het is verboden, behoudens ontheffing in het beheerplan:
- individuele of groepssporten te beoefenen en gemotoriseerde voertuigen te gebruiken of achter te laten, behoudens de voertuigen nodig voor het beheer;
- keten, loodsen, tenten of andere constructies te plaatsen, zelfs tijdelijk;
- de rust te verstoren of reclame te maken;
- in het wild levende diersoorten opzettelijk te verstoren, ze opzettelijk te vangen of te doden, hun eieren opzettelijk te rapen of te vernielen of hun nesten, voortplantingsplaatsen of rusten schuilplaatsen te vernielen of te beschadigen;
- planten opzettelijk te plukken, te verzamelen, af te snijden, te ontwortelen;
- opgravingen, boringen, grondwerkzaamheden, exploitatie van materialen of andere werken te verrichten die de aard van de grond, het uitzicht van het terrein, de bronnen en het hydrografisch net zou kunnen wijzigen, boven- of ondergrondse leidingen te leggen en reclameborden en aanplakbrieven te plaatsen;
- vuur te maken, afval te storten en bestrijdingsmiddelen te gebruiken;
- meststoffen te gebruiken, met uitzondering van de natuurlijke uitscheiding als gevolg van extensieve begrazing (extensieve begrazing wordt niet gedefinieerd). Het meststoffendecreet beschouwt een druk van 2 grootvee-eenheden per ha per jaar als een maximum;
- het waterpeil te wijzigen en op kunstmatige wijze water te lozen;
- het terrein op geringe hoogte te overvliegen of er te landen met vliegtuigen, helikopters, luchtballons of andere luchtvaartuigen.
Standpunt Landelijk Vlaanderen: De uitbreidingszones en het voorkooprecht alsook dat in het VEN, behoren tot de belangrijkste oorzaken van ongenoegen van de landbeheerders. Wie percelen in een uitbreidingszone beheert, heeft het gevoel in zijn rechten gefnuikt te worden omdat die zones zonder overleg of transparantie opgelegd worden en dit zonder (gekend) onderzoek naar de kwaliteit van het beheer in die zones.
Later, bij het uitoefenen van de voorkooprechten in de uitbreidingzones of in het VEN, worden blijkbaar de beheersintenties van de kandidaat-koper niet nagevraagd en wordt er evenmin onderzocht of er beheerplannen bestaan rondom het perceel. De overheid zou moeten evalueren of de mogelijke aankoop een toegevoegde waarde heeft tegenover een goed privébeheer.
Het nut van het privébeheer wordt op die manier ontkend hoewel het ook een element van het beleid kan zijn, mits het bestaan van een adequaat beheerplan. De naleving van een goed natuurbeheer door privébeheerders in de percelen met voorkooprecht en overleg op lokaal niveau zouden de uitoefening van de rechten kunnen kaderen.
Een belangrijk knelpunt is dat de bepaling van de visiegebieden, noch de afbakening van de uitbreidingszones door een uitvoeringsbesluit is geregeld. Deze concepten komen voort uit het natuurdecreet zelf, zonder verdere modaliteiten, hoewel zij sterk indruisen tegen de rechten van derde partijen. Die bepaling van de uitbreidingszones is aan geen maatschappelijke controle onderworpen en wie de beslissing neemt is onduidelijk.
Landelijk Vlaanderen vraagt overzichtelijke criteria voor de afbakening van de uitbreidingszones van reservaten, in het bijzonder een transparant uitvoeringsbesluit over de visies en de uitbreidingszones.
Voor de verschillende thema’s van Natuurreservaten klik hier: