Een Milieueffectrapportage is een instrument om de doelstellingen en beginselen van het milieubeleid te helpen realiseren, nl. het voorzorgsbeginsel en het beginsel van preventief handelen. Het is een juridisch-administratieve procedure waarbij de milieugevolgen van een activiteit of ingreep (project, beleidsvoornemen zoals plan en programma) op een wetenschappelijk verantwoorde wijze op voorhand worden bestudeerd, besproken en geëvalueerd.
De achterliggende grondgedachte suggereert dat het beter is om de voor het milieu schadelijke activiteiten (plannen en projecten) vanaf een vroeg stadium in de besluitvorming te ondervangen en bij te sturen. Zo laat de milieueffectrapportage toe daadwerkelijk een preventief milieubeleid te voeren.
Bij de procedure worden de actoren en het publiek betrokken. Op die manier kunnen, bij grotere projecten, alle belanghebbenden inspraak hebben en hun stem, op een gestructureerde manier, laten horen.