Vlaanderen is een dichtbevolkte regio. Vele mensen wonen in verstedelijkt gebied, maar hebben nood om af en toe te ontspannen in de natuur, het bos, het platteland. Dit is goed voor de geestelijke en fysieke gezondheid. Vlaanderen kent ook heel wat regels die het vaak niet makkelijk maken om te weten wat wel en niet mag. Omdat recreanten steeds minder op de hoogte zijn van de regelgeving en vele private eigenaars op het platteland zich hierdoor steeds meer ergeren aan hun fout gedrag, zetten we hier een aantal feiten en wetgeving op een rijtje. Op die manier helpen we recreanten wegwijs te maken in de gedragscodes van het platteland.
Het platteland is van iedereen?
Wist je dat het grootste deel van het platteland eigendom is van private personen en niet van de overheid? De meeste akkers en velden zijn van een particulier, in vele gevallen de boer die deze bewerkt, maar nog vaker huurt de boer deze van een eigenaar. Die eigenaar heeft die misschien zelf gekocht, maar vaak ook geërfd van een voorouder die aan landbouw deed. Die grond heeft voor die persoon een stukje nostalgiewaarde, waar hij of zij als kind is grootgebracht.
Dit geldt ook voor bossen. Zo’n 60% van de bossen in Vlaanderen is eigendom van particulieren. Gemiddeld bezit een boseigenaar 0,5 ha bos. Vaak is een groter bos dan ook eigendom van verschillende kleine eigenaren. Zij hebben vaak de microbe van het bosbeheer te pakken en vertoeven graag in de natuur. Ze denken er na welke boom ze waar planten en waar die boom voor moet dienen. Om te spelen, om een huis te zijn voor bepaalde diersoorten die er voorkomen, om ’s zomers te genieten van de schaduw en verkoeling, om tijd met de kinderen door te brengen, om duurzame producten uit het hout te vervaardigen, om het jachtbiotoop te verbeteren, om bomen te knuffelen…
En dan zijn er ook stukjes natuur die geen productieve functie naar landbouw of bosbouw hebben. Heidegebieden, ecologische graslanden, open plekken in het bos, waterpartijen, venen en moerassen. Ook deze gebieden behoren meestal toe aan private eigenaars die als echte natuurliefhebbers graag investeren in natuur en genieten van de bloeiende fauna en flora.
Hoe weet je nu of een domein privé dan wel van de overheid is?
Om 100% zeker te zijn, moet je eigenlijk wat research doen op het internet. Meestal geven overheden echter wel via imposante infoborden aan dat het een openbaar domein betreft. Er wordt uitgelegd waarom een bepaald beheer wordt gevolgd en waar je wel of niet mag wandelen, fietsen, paardrijden, spelen enz. Private eigenaars zijn iets minder bemiddeld om veel reclame te maken en plaatsen geen info of beperken zich tot de nodige gebods- en verbodsborden die de overheid bedacht.
Mag ik in elk bos, natuurgebied en landbouwgebied wandelen?
In bossen, natuur en landbouwgebied mag je je enkel te voet verplaatsen waar officiële gemeentewegen lopen (vroeger voet- of buurtwegen). Bovendien mag je ook in alle bossen “op de paden” (twee voetgangers moeten er mekaar kunnen passeren)wandelen voor zover die niet afgesloten zijn of er een verbodsbord staat. Onder voetgangers wordt verstaan: wandelaars, joggers, langlaufers, fietsers jonger dan 9 jaar en rolstoelgebruikers. Enkel waar een specifiek bord dit toelaat, mag je door met de fiets, te paard enz.
In openbare domeinen (= eigendom van de overheid) geldt sinds kort de “omgekeerde toegankelijkheid”. Daardoor zijn alle bossen en domeinen van de overheid (dus niet de private!) toegankelijk, je mag er ook de paden verlaten, tenzij een toegankelijkheidsregeling het anders bepaalt.
Best wel ingewikkeld, niet? Dit wil dus zeggen dat je als wandelaar eerst moet opzoeken of het bos al dan niet privaat of openbaar is, en afhankelijk daarvan gelden er andere regels! De overheid maakte intussen ook een kaartje met daarop de gebieden waar je van de paden mag afwijken.
Dit bord geeft aan dat je hier op geen enkele manier door mag. De eigenaar of overheid kan dit doen omwille van privacyredenen, maar vaker doet men het omdat de natuur er niet verstoord mag worden of omdat er in het verleden veel problemen waren zoals bv. sluikstorten, drugstrafiek…
Wat betekenen de verschillende borden?
Gelukkig plaatsen de meeste eigenaars, privé of overheid, duidelijke borden bij de meeste ingangen van een bos of domein waar men kan wandelen, fietsen of paardrijden. Vaak zijn er aparte paden voor wandelaars, fietsers en ruiters. Let er ook op dat de ene de andere sowieso uitsluit. Waar wandelaars zijn toegelaten, mogen geen fietsers of ruiters komen. Dit is normaal omwille van de veiligheid tussen verschillende weggebruikers, veiligheid om andere redenen of omwille van verstoring voor de natuur.
Deze weg mag uitsluitend door voetgangers gebruikt worden. Met voetgangers worden gelijkgesteld: wandelaars, joggers, langlaufers, fietsers jonger dan 9 jaar en rolstoelgebruikers. Fietsers en ruiters mogen hier geen gebruik maken van de weg, tenzij een extra bord het toelaat.
Deze weg mag uitsluitend door fietsers gebruikt worden. Andere weggebruikers zijn er niet toegelaten, tenzij een extra bord het toelaat.
Deze weg mag uitsluitend door ruiters gebruikt worden. Andere weggebruikers zijn er niet toegelaten, tenzij een extra bord het toelaat.
Mag mijn hond mee als ik wandel?
Honden mogen mee wandelen, maar moeten verplicht te allen tijde aan de leiband blijven. Waar men problemen verwacht, herinnert een bord u hieraan. In extremis kan het zijn dat honden verboden worden. Dan staat dit expliciet aangegeven. Houd dus je hond steeds aan de leiband zoal het hoort, tenzij anders bepaald. Sommige gebieden hebben een hondenzone waar de hond vrij mag rondlopen.
Waarom moeten honden aan de leiband?
Er zijn verschillende redenen waarom honden steeds aan de leiband moeten. Zelfs al luistert de hond nog zo goed en is hij doodbraaf, toch kan zijn gedrag of instinct nadelige gevolgen hebben. Sommige andere wandelaars zijn misschien enorm bang van honden en voelen zich ongemakkelijk wanneer je hond los zou lopen. Een andere hond kan jouw hond uitdagen en er kan een gevecht ontstaan. Jouw hond heeft misschien niet gezien dat een kind of volwassenen langsfietst en raakt in de wielen.
Maar ook voor de wilde natuur kan je hond schade aanrichten. Een reetje dat langs de weg ligt, kan jouw hond zijn instinct aanspreken en tot de dood van het reetje leiden. Gewoon het diertje besnuffelen is al genoeg opdat de moeder het zou verstoten, omdat het vreemd ruikt nadien. Daarom is het verplicht jouw hond of ander gezelschapsdier altijd aan de leiband te houden.
Respect tonen, verdient respect!
Vele private eigenaars erkennen de nood aan toegankelijk groen. Ze staan er voor open en willen een deel van hun doelstelling van hun bos of natuur hieraan wijden. Weet echter dat die mensen daar geld en tijd in investeren, om jouw te laten genieten. Heb dan ook respect en spreek anderen erop aan wanneer zij zich niet aan de regels houden, al dan niet bewust. Eigenaars zullen immers graag wat meer openstellen als zij ook respect ondervinden van de recreanten. Is dit niet zo, dan zullen zij hun wegen opnieuw sluiten. Wij helpen private eigenaars in het ontwikkelen van hun visies en stimuleren hen ook hun beheer te verduidelijken bij het grote publiek. Jouw tips en ervaringen zijn steeds welkom om onze dienstverlening naar private eigenaars te kunnen verbeteren.